Leidinggeven wordt gemakkelijker, plezieriger en effectiever als je werkt vanuit verbinding met jezelf, de organisatie en met de ander.

Die verbinding start altijd bij jezelf: daarom is dit altijd het eerste blok in mijn introductietraining Verbindend Leiderschap. Als jij werkt vanuit je eigen waarden en overtuigingen, die passen bij je persoonlijkheid en hogere missie (wat je wil bijdragen aan de wereld), dan kun je werken aan je vaardigheden, gedrag en omgeving. Vandaar dat ik altijd veel aandacht besteed aan die verbinding.

Een mens kent verschillende niveaus van persoonlijk functioneren, die nauw met elkaar samenwerken. Aan de buitenkant zien we alleen het gedrag terwijl er van binnen (onder water) mentale, emotionele en spirituele processen plaatsvinden die dat gedrag sturen.

Robert Dilts ontwikkelde, op basis van de logische niveaus van Gregory Bateson, een model van 6 logische niveaus waarin we leren (veranderen) en functioneren. Dit model is bruikbaar bij het analyseren van relaties en situaties, maar ook kan het inzicht verschaffen in jouw eigen (en andermans) model van de wereld. Het bevestigt onder andere dat ongewenst gedrag niet zomaar verdwijnt, ook al verandert de persoon van omgeving. Hetzelfde patroon wordt na verloop van tijd weer zichtbaar.

Het model kent 6 lagen/ schillen:

1. Zelf/ kern
– Waartoe ben ik hier?
– Wat is mijn missie?
– Van waaruit handel ik?

2. IdentiteitTTC niveaus van persoonlijk functioneren
– Wie ben ik?
– Wat is mijn levensdoel?
– Wat is mijn rol?

3. Overtuigingen
– Wat vind ik belangrijk?
– Waarom doe ik het?
– Waar geloof ik in?

4. Vaardigheden
– Wat kan ik?
– Hoe pak ik het aan?

5. Gedrag
– Wat doe ik?
– Hoe handel ik?

6. Omgeving
– Waar reageer ik op?
– Wanneer?
– Met wie?

Tijdens mijn trainingen gebruik ik dit model voor een reflectieopdracht, om meer inzicht te krijgen in je eigen niveaus en de onderlinge samenhang. Zodat je, wanneer je merkt dat er ergens een “kink in de kabel” zit, weet op welk niveau er in eerste instantie werk aan de winkel is. Dat werk heeft vervolgens uitwerking naar alle niveaus, maar vooral naar de buitenste. De oefening helpt je om in contact te komen met de diepere lagen, je wensen, idealen en verlangens. Ik doorloop de verschillende niveaus dan éérst van buiten naar binnen, en vervolgens weer terug, als “check” of het nergens knelt of schuurt.

Belangrijk om te weten: Gedrag (wat we kunnen zien aan de buitenkant) kan gemakkelijker veranderd en aangeleerd worden, overtuigingen en identiteit (je binnenwereld) is moeilijker te veranderen. Veranderingen aan de buitenkant hebben niet per definitie invloed op diepere lagen, maar veranderingen op een dieper niveau hebben altijd hun uitwerking op de buitenste lagen.

Ik licht de punten van buiten naar binnen toe:

6. Omgeving/ situatie is zichtbaar, waarneembaar. Privé-omstandigheden, werkomgeving, de situatie waarin je verkeert, hebben invloed op het niveau van persoonlijk functioneren. Denk bijvoorbeeld aan tweelingen die gesplitst zijn en in andere omstandigheden zijn opgegroeid. Een verandering van (werk)omgeving, bijv. bij overplaatsing, kán een verandering in gedrag en vaardigheden betekenen, maar dit hoeft lang niet altijd zo te zijn. Als er op de diepere niveaus niets verandert dan komt bepaald gedrag na verloop van tijd gewoon weer terug.

5. Gedrag is onze buitenkant, dat wat anderen van ons zien. Als je jezelf andere vaardigheden aanleert, ga je vanzelf ook ander gedrag laten zien. Omdat jouw gedrag verandert, gaan mensen ook op een andere manier op jou reageren- e omgeving verandert dus mee.

4. Vaardigheden, capaciteiten en vermogens helpen je om praktisch te kunnen handelen en je doelen te behalen. Het ontwikkelen van vaardigheden verschaft je kracht en zekerheid, een positie in de maatschappij. Vaardigheden kunnen door middel van scholing, training en werk ontwikkeld worden. In eerste instantie kan het toepassen van nieuwe vaardigheden (bijvoorbeeld gesprekstechnieken) vreemd aanvoelen, als een trucje, of een toneelspel. Dit is de reden waarom we in trainingen veel oefenen in een veilige omgeving, zonder dat het consequenties heeft. Al snel blijkt dan dat het steeds natuurlijker gaat.

3. Je overtuigingen zijn gebaseerd op wie je vindt wie je bent, je persoonlijkheid. Op dit niveau vind je je waarden en normen terug, op basis waarvan jij je overtuigingen formuleert. Deze overtuigingen, normen en waarden zijn het kompas waarmee je je gedrag stuurt (bewust of onbewust). Hier worden je drijfveren kenbaar, wat jou de energie geeft om dingen aan te pakken of juist niet. Overtuigingen kunnen helpend zijn of juist tegenwerken. Als je bijvoorbeeld de overtuiging hebt dat je werk niet echt bij je past dan zal dat in je werk vroeg of laat naar buiten komen.

Bewustwording op het niveau van identiteit en overtuigingen kan inzicht geven in belemmerde en helpende gedachtes. Veranderd gedrag vloeit vaak voort uit een verandering in gedachtes op het niveau van overtuigingen (van belemmerende naar helpende gedachtes).

Een mooi voorbeeld van belemmerende overtuigingen: Laatst zei een van de deelnemers (als reactie op uitspraken van andere deelnemers): “Misschien wordt het tijd om aan mezelf toe te geven dat ik helemaal niet zo’n mensenmens ben. Ik ben meer van de grote lijnen dan van details”. Vervolgens werkten we aan een reflectie-opdracht en kwam ze tot het inzicht dat ze juist wel heel erg mensgericht is, dat vond ze allemaal terug op het niveau van waarden en overtuigingen en vertaalde zich door op het niveau van persoonlijkheid en zelf. Dat was zo’n mooi “AHA-moment”, een cadeautje, ik kreeg er kippenvel van! En zij was niet de eerste; dit soort ervaringen heb ik vaker als er echt “kwartjes vallen” tijdens deze werkvorm…

Overtuigingen bouw je geurende je hele leven op en blijven zich ontwikkelen. Je kan overtuigingen overgenomen hebben van je ouders hadden, een vriend, docent of mentor, of door ervaringen die je hebt opgedaan. Op allerlei manieren verzamelen we overtuigingen, die continue worden bijgeschaafd door de interactie met anderen. Bij professionele en persoonlijke ontwikkeling is dit een niveau waar aandacht aan moet worden besteed, omdat overtuigingen uiteindelijk het gedrag sturen. Alleen het trainen van vaardigheden is dus niet genoeg.

2. Je persoonlijkheid maakt je een uniek te kennen wezen. Hierin komt je identiteit tot uitdrukking, wie jij vindt wie je bent, zowel persoonlijk als zakelijk. Hierin herken je je eigen kernkwaliteiten maar ook je valkuilen. Daadkracht wordt drammen, flexibel wordt willoos, krachtig wordt dominant…andersom werkt het natuurlijk ook: uit je valuilen kun je ook je kernkwaliteiten afleiden.

Veranderingen op dit niveau gaan langzaam, maar zijn zeker mogelijk. Door gebeurtenissen of door persoonlijke en professionele ontwikkeling kun je onderbelichte of verborgen kwaliteiten/ambities integreren. Om duurzame ontwikkeling van deelnemers mogelijk te maken (bijvoorbeeld op het gebied van leiderschap en communicatie) vindt training en coaching onder andere op dit niveau plaats.

1. Je “Zelf” is je wezenlijke kern en onveranderbaar. Het is moeilijk te beschrijven en te kennen, het is je diepste weten en zijn. Wat ik daar altijd nog aan toevoeg is “wat is je missie: wat wil je bijdragen aan de wereld”. Van daaruit kun je je diepste drijfveren of zingeving helder krijgen, waarom je bent wie je bent en doet wat je doet. Waar jij voor staat!

Mensen die de dood in de ogen hebben gekeken kunnen een verschuiving ervaren op het niveau van zingeving “wat doet het er eigenlijk toe?” Dit inzicht leidt tot grote veranderingen op alle niveaus: ze leren andere vaardigheden aan, gaan ander gedrag vertonen en passen hun omgeving aan.

Een mooie inspirerende video over de verschillende niveaus is gemaakt door De Baak, in opdracht van ING. Zij noemen het model de logische denkniveaus, maar het principe is hetzelfde. In deze video is te zien op welke manier de niveaus met elkaar samenhangen en hoe je hiermee inhoudelijk aan de slag kunt:

En nu jij: laat je me weten wat je grootste inzicht is na het lezen van dit artikel en het bekijken van de video?

Wil je hier verder mee aan de slag? Denk van aan individuele T-Coaching. Neem hiervoor vrijblijvend contact met me op. Het eerste gesprek is gratis. Wil je onderzoeken d.m.v. de reflectieopdracht hoe de verschillende niveaus voor jou samenpakken, of jij hieruit kunt aflezen of jij je passie leeft en werkt vanuit je eigen waarden en kwaliteiten? Kom dan naar de eerstvolgende Introductietraining Verbindend Leiderschap