Het model van de logische niveaus, waarover ik schreef in mijn vorige blog Verbinding met jezelf , is uitstekend geschikt om te ontdekken waar het knelt of schuurt en om problemen op het juiste niveau aan te pakken. Door steeds de verschillende niveaus te onderzoeken en bevragen kom je uit bij de kern. Een feitelijk probleem bestaat niet, de manier waarop jij er tegenaan kijkt, waarde eraan toekent of ermee omgaat bepaalt of jij iets als een probleem ervaart of niet. Als je je hierbij richt op jouw aandeel ten aanzien van het feit, niet op het feit zelf, dan ben je in staat om een proactieve houding aan te nemen en zelf verandering aan te brengen in jouw situatie.
Mooie theorie, hoor ik je denken, maar hoe pas ik dat dan toe in de praktijk? Je hebt de verschillende niveaus doorlopen en bent erachter gekomen dat het niet helemaal lekker zit. Er schuurt of knelt iets, de verschillende niveaus van persoonlijk functioneren lopen niet natuurlijk in elkaar over. Het voelt niet lekker… en daar wil je iets aan doen!
Dan is het belangrijk om op het juiste niveau van diepgang je probleem aan te pakken. Doe je dat niet, dan is de kans groot dat de verandering die je beoogt op de lange termijn geen stand zal houden.
Een voorbeeld:
Je hebt al een tijdje het gevoel dat je niet meer op je plek zit. Je hebt altijd wel goed gefunctioneerd maar krijgt de laatste tijd steeds vaker kritiek van je team én van je leidinggevende (omgeving). Je staat continu onder hoogspanning vanwege de snelle veranderingen binnen de organisatie en merkt dat je steeds vaker het contact met anderen gaat vermijden (gedrag). Omdat je niet zo goed weet hoe je met deze kritiek om kunt gaan (vaardigheden) ga je confrontaties vermijden en het gevolg daarvan is dat je je team ook niet zo goed kunt meenemen bij alle veranderingen die doorgevoerd moeten worden (vaardigheden). Je vindt hun kritiek dus ergens wel terecht en dat vervelende stemmetje in je achterhoofd wrijft er nog eens flink in dat deze functie misschien toch wel te hoog gegrepen is, of iets in de trant van “je kan het toch nooit goed doen” (belemmerende overtuigingen). Misschien ga je wel denken “ik ben een zwakkeling” (dan knaagt het al aan je zelfbeeld, je persoonlijkheid). En hoe vaker je daarvan de bevestiging ziet/ hoort, hoe meer je daarin gaat geloven… en omdat je dit van jezelf gaat geloven, ga die bevestiging/ kritiek niet meer opzoeken want dat doet pijn, dat schuurt en knelt. Waardoor je mensen blijft vermijden, je team niet meeneemt in verandering, de spanning nog meer oploopt en jij het gevoel hebt dat je niet meer op je plek zit… (volg je me nog?)
Je kunt nu de oorzaak gaan zoeken in de omgeving, maar daar zit de oplossing niet. We kunnen weliswaar vaststellen dat er sprake is van ineffectief gedrag, dat gevolg is van een aantal omgevingsfactoren (werkdruk) en een aantal vaardigheden die verder ontwikkeld dienen te worden. Maar zouden we alleen gaan trainen op die vaardigheden (omgaan met veranderingen, betrekken en meenemen van het team, ontvangen en geven van feedback, conflicthantering, etc.), zonder dat we iets doen aan de belemmerende overtuigingen die steeds opnieuw zouden bevestigen dat je er niets van bakt, of misschien wel blijft denken dat je nou eenmaal een zwakkeling bent, dan zou die aanpak op de lange termijn geen stand houden. Een aanpak op het verkeerde niveau dus.
Als jij een probleem ervaart, dat je niet opgelost krijgt: Leer jezelf aan om op een hoger niveau te denken en zoek daar naar de oplossing. Daarvoor kun je de volgende stappen volgen:
1. Word je eerst bewust van het niveau waar jij (of je teamlid) op dit moment zit. Je kunt dit niveau meestal afleiden van de manier van spreken: praat iemand (of jijzelf) vooral op het niveau van omgeving (wat in de meeste gevallen zo is), dan zit hij/zij/jij op het meest oppervlakkige niveau.
2. Als je alle relevante informatie hierover verzameld hebt dan richt je je op het volgende niveau: Had je het over de omgeving- dan ga je nu kijken naar wat je gedrag was. Is er nieuw gedrag nodig? Welke vaardigheden zijn daarvoor nodig? Etc.
3. Ga net zolang door totdat je op het niveau bent waar de eigenlijke belemmering zich afspeelt. Negen van de tien keer is dit op het niveau van de overtuigingen. Een overtuiging is de gevoelsmatige aanvaarding of iets wel of niet waar is. Overtuigingen zijn vaak (onbewuste) bestuurders van gedrag.
4. Nu is er werk aan de winkel: Geloof niet alles wat je denkt maar ga kritisch op onderzoek uit!
Byron Katie heeft een methode “The work” ontwikkeld die je helpt om je saboterende gedachten te herkennen en het hoofd te bieden:
o Is dat wat je denkt, je belemmerende overtuiging, waar?
o Kun je absoluut 100% zeker weten of het waar is?
o Hoe doe je, reageer je, wanneer je deze gedachte gelooft? (Hier komt waarschijnlijk een ongemakkelijk gevoel naar boven, en dat is niet voor niets. Onderzoek dit, het geeft je inzicht in de oorzaak en het gevolg van jouw gedachte).
o Hoe en wie zou je zijn zonder die gedachte? Stel je eens voor wie je zou zijn als je deze gedachte niet kon denken.
o Keer de gedachte nu om, op verschillende manieren. Ga bij iedere omkering na of deze nieuwe gedachte meer of minder waar is dan je oorspronkelijke gedachte. Herschrijf je oorspronkelijke gedachte, draai hem op allerlei manieren om.
o Zoek bij iedere omwenteling 3 concrete voorbeelden. Voel hoe dit is en merk op wat je ervaart.
o Welke uitspraak bij het vorige punt geeft jou het beste gevoel? Houd deze uitspraak vast en herhaal deze in jezelf. Als je de techniek open en eerlijk toepast ga je merken dat je negatieve gedachten geen macht meer over je hebben.
Kun je je voorstellen wat een effect van deze techniek/ het wegwerken van je belemmerende overtuigingen zal hebben op de andere niveaus van functioneren, leren en veranderen?
Als je meer over Byron Katie wil weten, bezoek dan haar website: www.thework.com/nederlands.
Kun je hier zelf mee aan de slag? Of heb je liever mijn hulp en feedback? Informeer dan vrijblijvend of T-Coaching iets voor jou is. Dit kan via telefoon (06-44172903) of mail (Monique@www.t-training-coaching.nl)
